Εργαστήριο Πολιτικής Φιλοσοφίας

Επιστημονική Επιμέλεια

Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου, Κωνσταντίνος Ηροδότου

Έτος έκδοσης: 2022
Σελίδες: 256

Εκδόσεις Καπόν

Τα δοκίμια που περιλαμβάνονται στον παρόντα τόμο εστιάζουν στην πολυσήμαντη σχέση του εβραϊκού ζητήματος, αλλά και των ίδιων των Εβραίων, με τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό και την Επανάσταση του 1821. Κατόπιν μιας μακράς αρχειακής έρευνας που ξεκίνησε από την Ελλάδα και συνεχίστηκε στη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ισραήλ, αλλά και την Αμερική, αξιοποιήσαμε άγνωστα τεκμήρια, τα οποία δημοσιεύουμε εδώ και χάρη στα οποία αποκαλύπτονται σημαντικές πτυχές της εποχής που περιέπεσαν σε λήθη. Πρόκειται για το πρώτο ερευνητικό βήμα στην προσπάθεια επανεξέτασης του ρόλου, της δράσης και της δυναμικής του εβραϊκού πληθυσμού σε μια περίοδο ριζικών μεταβολών, η οποία εκτείνεται από τους προεπαναστατικούς χρόνους και την Επανάσταση μέχρι κάποιες δεκαετίες μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Μέσα από κεντρικές και έκκεντρες αφηγήσεις συζητούμε τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της διαδικασίας συγκρότησης της ελληνικής ταυτότητας, αποτυπώνουμε τη συμβολή των Εβραίων στην Επανάσταση του 1821, αναδεικνύουμε τους οραματισμούς της εποχής, αλλά και καταδεικνύουμε τις διαψεύσεις που ακολούθησαν. Υπό την προοπτική αυτή, η εν λόγω θεματική υπερβαίνει το ιστορικό πλαίσιο εντός του οποίου περιορίζεται, αποκαλύπτοντας την απρόσμενη επικαιρότητά της.

Νικολαΐδου-Κυριανίδου Βάνα (Επ.)

Έτος έκδοσης: 2022
Σελίδες: 448

ΠΕΚ

Ο αντι-εβραϊσμός οδήγησε κατά το παρελθόν σε ανείπωτα εγκλήματα, όμως δεν έχει πάψει να στοιχειώνει τον σύγχρονο κόσμο. Ο συλλογικός τόμος των Πολλαπλών εκφάνσεων του αντι-εβραϊσμού αποσκοπεί στο να λειτουργήσει ως ένας, πιθανόν άβολος, καθρέφτης των πολύμορφων όψεων του ελληνικού αντι-εβραϊσμού, αναδεικνύοντας τις διασυνδέσεις του με τις συναφείς εξελίξεις στο ευρύτερο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι· ανατέμνει τη γέννηση και την εξέλιξη των ιδεολογημάτων που χρησιμοποιούσε και εξακολουθεί να χρησιμοποιεί η αντισημιτική ρητορική προκειμένου να βρει απήχηση στην ελληνική και την ευρωπαϊκή κοινωνία.

Ο εξαιρετικά πολυδιάστατος χαρακτήρας του φαινομένου του αντι-εβραϊσμού επιβάλλει διαθεματικές προσεγγίσεις. Σε πείσμα των δυσκολιών αυτού του χαοτικού ερευνητικού πεδίου, οι συγγραφείς αποπειρώνται να φωτίσουν διαφορετικές και πιθανόν άγνωστες πτυχές μιας ρατσιστικής αντίληψης που κυριάρχησε στον 20ό αιώνα και συνεχίζει να δηλητηριάζει τη δημόσια σφαίρα. Εξετάζονται, συνδυάζοντας τη διαχρονική και τη συγχρονική οπτική, οι ιστορικές διαδρομές του αντισημιτισμού και η αναβίωσή του στη σύγχρονη πολιτική ρητορική, ο αντι-εβραϊσμός στα γράμματα και στις τέχνες, ο αντίκτυπός του στο πεδίο των ιδεών, ενώ επιχειρείται και η προσέγγιση του Ολοκαυτώματος υπό το πρίσμα της βιοηθικής. Σε κάθε περίπτωση, τους συγγραφείς τούς συνδέει η αγωνία να ανταποκριθούν στο επιτακτικό αίτημα της κατανόησης ενός φαινομένου που εξακολουθεί να ορθώνει το φάσμα της βαρβαρότητας μπροστά στον δυτικό πολιτισμό.

Στον τόμο γράφουν οι: Μαρία Καβάλα, Διονύσης Γ. Δρόσος, Ρίκα Μπενβενίστε, Ποθητή Χαντζαρούλα, Δημήτρης Ψαρράς, Τρισεύγενη Γεωργακοπούλου, Ιωάννης Μ. Κωνσταντάκος, Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Άννα Μαυρολέων, Κώστας Σπηλιώτης, Ρένα Μόλχο, Βασιλική Λαλαγιάννη, Φώτης Στάμος, Δημήτρης Ν. Λαμπρέλλης, Γιάννης Δημητρακάκης, Κατερίνα Καρούνια, Γιώργος Φαράκλας, Στέφανος Δημητρίου, Φίλιππος Κ. Βασιλόγιαννης, Γιώργος Χ. Παπαοικονόμου, Βίκυ Ιακώβου, Γιώργος Γρηγορίου, Σταυρούλα Τσινόρεμα, Ευάγγελος Δ. Πρωτοπαπαδάκης και Μαρία Κ. Χωριανοπούλου, ενώ τον συντονισμό και την επιμέλεια είχε η Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου, που έγραψε και την εισαγωγή.

Το εξώφυλλο είναι έργο του Αλέκου Βλ. Λεβίδη.

Δέκα και ένα Δοκίμια

Νικολαΐδου-Κυριανίδου Βάνα (Επ.)

Έτος έκδοσης: 2021
Σελίδες: 368

Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Πα­ρά τις τρα­γι­κές ιστο­ρι­κές εμπει­ρί­ες που βα­ρύ­νουν το Δυ­τι­κό πο­λι­τι­σμό –με απο­κο­ρύ­φω­μα τα εγκλή­μα­τα κα­τά της αν­θρω­πό­τη­τας που δι­έ­πρα­ξε ο να­ζι­σμός στο όνο­μα της κα­θα­ρό­τη­τας της φυ­λής–, η ρη­το­ρι­κή τού μί­σους και οι δο­λο­φο­νι­κές δρά­σεις ενά­ντια στον ομα­δο­ποι­η­μέ­νο Άλ­λο δεν έχουν εκλεί­ψει στις μέ­ρες μας. Αντί­θε­τα, εξα­κο­λου­θούν να απα­σχο­λούν έντο­να τό­σο την εγ­χώ­ρια όσο και την δι­ε­θνή ειδη­σε­ο­γρα­φία, κα­θι­στώ­ντας έτσι πρό­δη­λο το μέ­γε­θος της απει­λής που απο­τε­λούν. Αυτή η δι­α­πί­στω­ση απο­τε­λεί τον λό­γο ύπαρ­ξης του πα­ρό­ντος συλ­λο­γι­κού τό­μου, ο οποί­ος πε­ρι­λαμ­βά­νει με­τα­φρα­σμέ­νες με­λέ­τες σχε­τι­κά με αυτό το φαι­νό­με­νο, όπως και δυο δο­κί­μια που δη­μο­σι­εύ­ο­νται για πρώ­τη φο­ρά. Με στό­χο την πλη­ρέ­στε­ρη κα­τα­νό­η­ση δι­α­φό­ρων και δι­α­φο­ρε­τι­κών εκ­φάν­σε­ων του ρα­τσι­σμού, όπως αυτές εμ­φα­νί­σθη­καν δι­α­χρο­νι­κά και όπως υφί­στα­νται στη συγ­χρο­νία, στον τό­μο πα­ρου­σι­ά­ζο­νται και οι από­ψεις δύο αντι­προ­σω­πευ­τι­κών υπο­στη­ρι­κτών της ρα­τσι­στι­κής θε­ώ­ρη­σης. Μέ­σα από την ανά­γνω­ση των δο­κι­μί­ων κα­θί­στα­ται σα­φές ότι ο «επι­στη­μο­νι­κός ρα­τσι­σμός», που επί­σης ανα­λύ­ε­ται εδώ, δεν απο­τε­λεί πα­ρά μια από τις μορ­φές του φαι­νο­μέ­νου. Το ίδιο επι­κίν­δυ­νος, όμως, για τις δη­μο­κρα­τι­κές κοι­νω­νί­ες ανα­δει­κνύ­ε­ται και ο τω­ρι­νός «ρα­τσι­σμός χω­ρίς φυ­λή», ο οποί­ος, ενώ προ­η­γή­θη­κε του βι­ο­λο­γι­σμού, επα­νεμ­φα­νί­σθη­κε, εκ­συγ­χρο­νι­σμέ­νος, με­τά την απο­δό­μη­ση της «φυ­λε­τι­κής επι­στή­μης».