-Οι ανθρώπινοι ζωολογικοί κήποι-
[Αναρτήθηκε στη σελίδα μας στο facebook στις 01/10/2018]
Στο παρακάτω βίντεο https://bit.ly/2NSbVBR χρησιμοποιούνται εικόνες από το γαλλικό ντοκιμαντέρ «Sauvages, au coeur des zoos humains » [Άγριοι, στην καρδιά των ανθρώπινων ζωολογικών κήπων], του 2018. Το φιλμ είναι διαθέσιμο για προβολή στην πλήρη μορφή του και με αγγλικούς υπότιτλους, έως τις 27/11/2018, στην ιστοσελίδα του τηλεοπτικού σταθμού Arte: https://bit.ly/2N1VHFJ
Στον πυρήνα του ντοκιμαντέρ συναντούμε ένα από τα πιο μελανά σημεία της ανθρώπινης ιστορίας: το φαινόμενο των «ανθρώπινων ζωολογικών κήπων» της Ευρώπης και της Αμερικής, όπου «εκτίθενται» «Άγριοι» κάτοικοι του μακρινού και άγνωστου αποικιοκρατούμενου κόσμου. Στην πρώιμη μορφή του, το φαινόμενο παγιώνεται κατά τον 16ο αι., όταν οι αριστοκρατικές ελίτ διατηρούν το προνόμιο της εκμετάλλευσης ιθαγενών για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Στην Ευρώπη των αρχών του 19ου αι., εντούτοις, η επίδειξη ανθρώπινων εκθεμάτων εμπορευματοποιείται. Ως τα τέλη του 19ου, έχει καταστεί λαϊκό θέαμα στη Γαλλία, την Αγγλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και αλλού.
Φυσικά, τούτη η ρατσιστικού χαρακτήρα λαϊκή κουλτούρα δεν τρέφεται μόνο από το κέρδος των εμπόρων-εκθετών, ή την περιέργεια του κοινού των εμποροπανηγύρεων. Οι ανθρώπινοι ζωολογικοί κήποι, σαν αυτόν που στήνεται στον Jardin d’Acclimatation του Παρισιού, παρέχουν στην ψευδό-επιστήμη της ανθρωπομετρίας την ιδανική ευκαιρία να εμπλουτίσει την θεωρία της φυλετικής ιεραρχίας, έχοντας άμεση πρόσβαση σε σώματα «βαρβάρων». Επιπλέον, κατά την περίοδο της «μάχης για την Αφρική», το πρωτόγνωρο αυτό θέαμα καθίσταται εργαλείο της κρατικής προπαγάνδας, στην προσπάθειά της να νομιμοποιήσει αποικιοκρατικές πρακτικές. Μάλιστα, αυτή η εικόνα του δυτικού ανθρώπου, σωτήρα και εκπολιτιστή του άγριου «άλλου», ενισχύεται στο πλαίσιο των διεθνών Εκθέσεων της Αποικιοκρατίας, των αρχών του 20ού αι..
Η κατάσταση μεταβάλλεται σταδιακά μετά τον Α’ΠΠ: οι αυτόχθονες άποικοι, έχοντας επιδείξει πολεμικό θάρρος, θεωρούνται εν μέρει (ή δυνάμει) εκπολιτισμένοι. Άλλωστε, στις αρχές της δεκαετίας του ’30, κάνουν την εμφάνισή τους οι πρώτες αντιδράσεις. Από την άλλη όμως πλευρά, αναπτύσσεται παράλληλα το ενδιαφέρον του κοινού για τον πρωτόγονο « άλλο » που κάνει την εμφάνισή του στις οθόνες του κινηματογράφου. Κι όμως, παρότι οι ανθρώπινοι ζωολογικοί κήποι εξαλείφονται μέσα στα επόμενα χρόνια, η συμβολή τους στη διάδοση της θεώρησης του κόσμου βάσει φυλετικών κριτηρίων και, εξ αυτού, στα τραγικά γεγονότα του Β’ΠΠ που ακολούθησαν, δεν μπορεί να αναιρεθεί.